Techniki druku

Drukowanie jest procesem wielokrotnego otrzymywania jednakowych odbitek przez przeniesienie farby z formy drukowej na podłoże (papier, folia, tkaniny i inne materiały).

Technika typograficzna - w tej technice elementy drukujące znajdują się powyżej formy drukowej. W technice typograficznej inaczej technice druku wypukłego najczęściej drukowało się gazety.

Technika wklęsłodrukowa (rotograwiura) - w tej technice elementy drukujące znajdują się poniżej poziomu formy drukowej. W technice wklęsłodruku drukuje się gazety. Technikę można też wykorzystać do drukowania na materiale. Diapozytyw - film który wychodzi z naświetlarki.

Technika druku offsetowego (płaskiego) - charakteryzuje się tym, że elementy drukujące i niedrukujące znajdują się na tej samej płaszczyźnie.

Proces drukowania polega na zjawisku fizyko-chemicznym wzajemnego odpychania się cząsteczek wody (miejsca niedrukujące) oraz farby (tłuszczu, miejsca drukujące). Elementy drukujące są elementami deofilowymi tzn. przyjmują tłustą farbę natomiast elementy niedrukujące mają właściwości hydrofilowe tzn. przyciągają cząsteczki wody odpychają cząsteczki farby.

• Do określania stopni pism
• Do określania wielkości interlinii
• Do określania grubości linii
• Do określania formatu kolumny

mm = (Pkt * 3) / 8
Punkt = (mm * 8) / 3

• Pismo 6 punktowe - nonparel
• Pismo 7 punktowe - kolonel
• Pismo 8 punktowe - petit
• Pismo 9 punktowe - borgis
• Pismo 10 punktowe - garmond
• Pismo 12 punktowe - cycero
• Pismo 14 punktowe - mitel
• Pismo 16 punktowe - tercja

• Odstępy między wyrazowe (spacja) - elementy niedrukujące odbitki służące jako odstęp między wyrazami są mniejsze od półfireta. Odstęp między wyrazami nie może być mniejszy niż 2 punkty.
• Interlinie - jest to element niedrukujący do 12 punktów.
• Firet - element niedrukujący o wymiarach gdzie wysokość i szerokość tworzą kwadrat równy stopniu pisma. Najczęściej używany jest przy tworzeniu jednolitych wcięć akapitowych
• Półfiret - element niedrukujący (ślepy) o szerokości połowy stopnia pisma jest to maksymalny odstęp między wyrazami.

Podział pisma, czcionki dzielimy na:

• Literowe - do tej grupy zaliczamy czcionki tekstowe
• małe litery a
• wersaliki (duże litery A)
• kapitaliki (są to duże litery o wysokości małych).
• _Cyfrowe:
• 2 - czcionki cyfrowe
• 2² - czcionka cyfrowa jako frakcja górna
• 2₂ - czcionka cyfrowa jako frakcja dolna (są najczęściej mniejsze od połowy cyfry normalnej)
• Znakowe - w skład czcionek znakowych wchodzą
• Znaki matematyczne (+  -  =  <  >  * )
• Znaki chemiczne
• Znaki interpunkcyjne . , ; : -

Linie jest elementem graficznym najczęściej o jednakowej grubości dająca w druku odbitka.

Rodzaje linii:

• Linia cienka - wynosi 0,2 punktu typograficznego
• Linia półgruba - wynosi 1 punktu typograficznego
• Linia gruba - wynosi 2 punktu typograficznego

• Proste (ciągłe, przerywane, podwójne)
• Faliste (zygzaki, fala, szlaczek)
• Orlamentarne (różne zestawienia linii w postaci linii ciągłych)
• Linie narożnikowe (różne zestawienia linii dowolność)

Czcionka jest elementem graficznym dającym w procesie drukarni obraz na odbitce. Czcionka składa się z następujących elementów:

• Wydłużenie górne
• Zasadnicza wysokość litery
• Wydłużenie dolne
• Linia pisma

• Cienka linia pisma oraz długie szeryfy zmieszają czytelność pisma.
• Wysoka różnica między elementami grubymi i cienkimi również wpływa negatywnie na jego czytelność
• Czytelnosć:
• Do liter o wyższej czytelności posiadają takie litery:  d  m  p  q  w
• Do liter o średniej czytelności: j  r  v  x  y
• Litery o słabej czytelności:  c  e  i  n  l.
• Trudne do uchwycenia:  e  g  s
• Litery najbardziej mylące:  f  i  j  l  t
• Wersaliki - czytelność druku wersalikami spada do 15% w porównaniu z pismem tekstowym. Tekst składany wersalikami wydłuża tekst ok. 45%
• Pismo pochyłe (kursywa) jest trudniej przyswajalny przez oko ludzkie i w większych partiach tekstu oddziałowuje negatywnie na czytelnika
• Najbardziej czytelne stopnie pisma to: 9 pkt, 10 pkt i 12 pkt ale jest też warunek przy odpowiednim dostosowaniu formatu kolumny A5 - 9 pkt, A4 - 10 lub 12 pkt.
• Najdogodniejszą czytelność w dopasowaniu do formatu daje nam wiersz w ilości 60 do 70 znaków literowych
• Kolor powinien być kontrastowy w stosunku do podłoża

• Osoba zajmująca się składem tekstów opracowaniem jego zasad technicznych może podnieść skuteczność przekazu informacji dzięki dostosowaniu właściwego kroju pisma do jego treści.
• Zastosowanie najbardziej odpowiedniego do treści układu graficznego
• Doborowi właściwego stopnia pisma.
• Zastosowanie odpowiednich odstępów między literami
• Prawidłowemu określeniu szerokości i wysokości kolumny.
• Dzięki umiarkowanym wyróżnieniom w tekście.
• Dzięki utrzymaniu odpowiednich odstępów między wyrazami dostosowanych do stopnia i kroju pisma.
• Dzięki wyrównywaniu optymalnych odstępów w składzie wersalikami.

Kropka- przed kropką nie dajemy odstępu: przy składaniu dat 12.09.1998, w godzinach, w podpisach pod ilustracjami chyba że jest zdanie złożone to wtedy dajemy, między 12,13zł.

Myślnik - odstęp przy wyliczaniu tekstu powinien być równy, oprócz zastosowań w składzie tekstu gładkiego stosowany też w składach chemicznych, matematycznych i fizycznych. W tym wypadku znak jest składany bez żadnych odstępów 5-10; 5- 9.

Wielokropek (....) - jeśli poprzedza je wykrzyknik (!...) składa się bez odstępu po wyrazie jego dotyczącym lub przed

Nawias () - rozróżniamy trzy rodzaje nawiasów zwykłe, klamrowe, kwadratowe(),{}, []. Należy je składać bez odstępu od tekstu które obejmują, przed nawiasem zamykającym nie wolno wstawiać innych znaków interpunkcyjnych, gdy umieszczamy nawias jeden za drugim nie dajemy pauzy{[

“ ”, << >> - cudzysłów - po cudzysłowiu nie dajemy odstępów jedynym odstępstwem od zasady jest " ,.........’ .........”

Łącznik (dywiz)  - króciutki myślnik nie dajemy żadnego odstępu

Nie wolno przedzielać sylaby li, nie powinno się zawieszać pauzy (zostawiać coś na końcu wiersza a, e, w), nie wolno dzielić wszelkiego rodzaju skrótów, nie wolno zawieszać liczb na końcu wiersza, nie wolno rozdzielać miar w poszczególnych wierszach, nie wolno dzielić nazw instytucji.

Inne znaki w procesie składu tekstu:

Znaki %,^o - składane są bezpośrednio przy liczbach do których są odwołane.

Odstęp między znakiem paragrafu a liczbą powinien być wielkością stałą i wynosić półfireta tekstu podstawowego 8 odstęp 4.

Odstęp w cyfrach które zwierają więcej niż 5 znaków 25 000 000.

• Odstęp między wyrazami powinien być stały i wynosić półfireta tekstu. Minimalny odstęp 0,25 fireta, maksymalny 0,75 fireta
• Unikanie utworzenia się korytarzy pionowych i ukośnych
• Nie powinno się mieszać krojów tekstu.
• Interlinia powinna być stała.

Przy składzie tekstów wyróżnienia dokonujemy za pomocą kursy, spacjowania między literami w piśmie 6 pkt nie powinien być większy niż 1 pkt, w piśmie o wyższym stopniu spacja powinna wynosić 2 pkt. Zastosowanie odmiany pisma grubego i pół grubego, kapitalików, wersalików - przy składzie tytułów, przy wyróżnieniach nazwisk.

Końcówka akapitu nie mniejsza niż 1/3 wiersza.

Jeśli tytuł nie mieści się w jednym wierszu należy podzielić go w sposób tematyczno- logiczny. Musi być odpowiednio umieszczony, tytuł wcięty w tekst, tytuł jako marginalia (tekst umieszczony na marginesie) poza kolumną, podkreślenie.

Generalne zasady składu poezji:

• Ustalenie szerokości składu wiersza
• Zasada “sztywnego justunku” przy składzie pismem o stopniu 6 do 8 pkt odstęp między wyrazowy powinien wynosić od 3 do 4 pkt w pismach 10-4 12 - 5-6
• Umieszczenie tytułów w utworach poetyckich - symetrycznie na format szerokości utworu.

• Imiona osób składamy najczęściej wersalikiem z wcięciem akapitowym a kwestię tekstu ich dotyczącą składamy pismem normalnym lub kursywą na pełną szerokość.
• Imiona osób składamy bez wcięcia stosując wersalik natomiast kwestia tekstu ich dotycząca składamy tekstem podrzędnym lub kursywą i wcinamy.
• Imiona składamy wersalikiem w osobnym wierszu justując na środek natomiast kwestie tekstu składamy w osobnych wierszach na pełną szerokość kolumny.

Maszynopis wydawniczy - materiał wydawniczy napisany na maszynie do pisania lub wydruk z drukarki (odpowiedni stopień pisma), odpowiednio sprawdzony pod względem merytorycznym, zadiustowany (techniczno-technologiczne opracowanie tekstu). Przeznaczony do składania lub składania i łamania tekstu.

Maszynopis jednolity wydawniczy - maszynopis o jednolitym charakterze czyli sam tekst lub same tabele lub same wzory wszystko to jednakowym charakterze technologicznym

Maszynopis wydawniczy niejednolity - skomasowanie tekstowe, tabelarycznie, reprodukcyjne lecz nadające się do oddzielenia.

• Format A4
• Napisany na białym papierze
• Czcionka zawsze w kolorze czarnym
• Poprawki (adjustacja przeprowadzona czarnym lub granatowym długopisem lub atramentem)
• Ręczne poprawki muszą być czytelne i nie budzące wątpliwości
• Maszynopis powinien zawierać 30 wierszy a 60 znaków a na stronie 1800 znaków
• Maszynopis powinien mieć swoją wewnętrzną numerację umieszczoną w prawym górnym rogu
• Kompletny maszynopis powinien być prawidłowo zaadiustowany

• - - - - - - oznacz to wykonać spacjowanie każda litera w danej partii tekstu powinna być rozstrzelona
• wężyk - oznacza to zastosowanie kursywy
• |_____| - tekst normalne
• _____ - pogrubienie tekstu
• |         | - zastosowanie wersalików
• v v v v v v - zlikwidowanie spacjowania

Makieta- kartki określonego formatu projektowanych kolumn w skali 1:1. Makieta stanowi integralny wzór do łamania danej pozycji wydawniczej powinna być ona akceptowana przez wydawnictwo lub autora.

Oryginał - w rozumieniu wydawniczym jest to przedmiot przeznaczony do reprodukcji. Może to być obraz, rysunek, zdjęcie jest to oryginał fotograficzny. Kadr - fragment oryginału przeznaczony do reprodukowania.

• Zasadniczym zadanie korekty jest dokładne uzgodnienia złożonego tekstu z maszynopisem oraz sprawdzenie dyspozycji redaktora naczelnego.
• Do zadań korekty należy osiągnięcie prawidłowej formy językowej i graficznej złożonego tekstu
• Ostatnim zadaniem jest osiągnięcie jednolitej formy graficznej zgodnie z adjustacją maszynopisem i uwzględnieniem ostatnich poprawek.

Wymogi stawiane osobom przeprowadzającym korektę:

• Powinna to być osoba z minimum średnim wykształceniem
• Znajomość języka tekstu przeznaczonego do korekty
• Dostateczny zasób wiedzy w dziedzinie w której składany jest tekst
• Umiejętność szybkiej orientacji w tekście
• Poczucie estetyki graficznej umiejętność przeprowadzania poprawek graficznych

Rodzaje korekt:

• Korekta własna przeprowadzona przez składającego lub osobę zleconą.
• Korekta własna wydawnicza
• Korekta autorska i wydawnicza
• Korekty rewizyjna:
• Przejrzenie ozalitów
• Super rewizja

Znaki korektorskie (wymienionych zostało tylko kilka):

1. | | | | | | | | - wyrównać odstępy między literami
2. [ - zaznaczenie wykonania akapitu
3. > < - wyśrodkować
4. < - - - > - spacjowanie
5. > - - - < - zlikwidować spacjowanie
6. || - wyrównać

• Symetryczny - osiowy
• Symetryczny - blokowy
• Blokowy - asymetryczny
• Asymetryczny - dowolny

Książka jako pozycja wydawnicza składa się składa się z następujących elementów:

Karta tytułowa - rozróżniamy dwa rodzaje kart tytułowych

• Dwójka tytułowa:
• Pierwsza stronnica jest tytułem zasadniczym, gdzie zawarte są takie informacje jak tytuł dzieła, nazwisko autora, nazwa wydawnictwa, miejsce i rok wydania
• Stronnica druga natomiast jest pozycją informacyjną, gdzie zamieszczamy metrykę danej książki (kolofon), numer i kolejność wydania, znak zastrzeżenia, numer ISBN, wykaz osób tworzących daną pozycję. Strony te nigdy nie powinny zawierać paginacji.
• Czwórka tytułowa:
• Strona pierwsza jest tzw. tytułem ochronnym (przedtytuł, szmudstytuł). Na stronnicy tej umieszczane są takie informacje jak tytuł dzieła, nazwisko autor, skrót tytułu głównego jeżeli jest on rozpisany, ewent. Znak graficzny.
• Stronnica druga w wielu wypadkach jest to stronnica wakatowa. Jeśli natomiast zdecydujemy się by stronnica to współgrała graficznie z główną stroną tytułową umieszczamy wtedy na niej imię i nazwisko autora, ewentualny numer serii wydawniczej, zdjęcie autora.
• Strona trzecia nazwa tytułu, tytuł główny lub zasadniczy. Zawiera ona tytuł rozbudowany danej pozycji, nazwę wydawnictwa, numer kolejnego wydania, miejsce i rok wydania, ewentualnie logo wydawnictwa.
• Strona czwarta - jest stroną informacyjną zawierającą wszelkiego rodzaju dane które zawiera strona druga.

Wyżej wymienione karty tytułowe ze względu na ich specyfikę powinniśmy stosować odpowiedni wkład graficzny dobierając go pod kątem potencjonalnego czytelnika.

Po kartach tytułowych w wielu wypadkach pozycjach wydawniczych znajduje się tzw. materiały wprowadzające należy do nich

• Dedykacja
• Motto
• Różnego rodzaju wstępy, przedmowy, życiorys autora, wstęp krytyczny (recenzja)

Tekst główny - podstawowa część dzieła może być wyrażona w czterech rodzajach tekstów.

• Tekst główny (powieść, opowiadanie)
• Tekst kartograficzny (mapy, plany miasta)
• Tekst muzyczny (śpiewniki)
• Tekst obrazowy (zbiór grafik, albumy)

• Skorowidz
• Bibliografia
• Przypisy
• Wykaz skrótów
• Wykaz ilustracji, map, tabel
• Streszczenie obcojęzyczne
• Spis treści

Dedykacja - jest wyrazem uznania lub uczuć autora w stosunku do osoby lub osób, której pozycja jest poświęcona. Dedykacje zawsze umieszczamy na stronie nieparzystej bezpośrednio po stronie tytułowej. W związku z osobistym charakterem dedykacji zaleca się składać pismem pochyłym można też zastosować wersaliki lub kapitaliki. Jeśli dedykacja jest krótka tzn. 2-3 wyrazy rezygnujemy z wyróżnień. Układ poszczególnych wierszy dedykacji powinien być spokojny, możliwie prosty i estetyczny. Powinno one swym charakterem nawiązywać do kompozycji całości pracy.

Motto - najczęściej cytat z cudzego utworu wybrany przez autora w celu podkreślenia myśli tematycznej dzieła. Motto może odnosić się do całości pozycji wydawniczej lub poszczególnych rozdziałów. Tekst służący za motto może być napisany prozą lub wierszem. Motto składane jest najczęściej krojem pisma takim samym jak tekst zasadniczy, natomiast wielkością o stopień lub dwa od tekstu zasadniczego. Motto do całej książki umieszcza się bezpośrednio po kartach tytułowych na pierwszej nieparzystej. W wypadku gdy występuje motto i dedykacja, wtedy dedykacje umieszczamy na pierwszej stronnicy czwórki tytułowej, pełni ona wtedy formę tytułu ochronnego. Motto natomiast zostaje na pierwszej nieparzystej po czwórce tytułowej. Jeśli natomiast motto dotyczy poszczególnych rozdziałów wtedy umieszczamy je bezpośrednio po tytule rozdziału, a przed jego tekstem zasadniczym. Przy składzie motta można zastosować kursywę natomiast nazwisko autora wersalikiem lub kapitalikiem.

Przedmowa- treść napisana przez autora pracy, wydawcę lub redaktora można ją spotkać pod inną nazwą (od autora, do wydawnictwa, od redakcji) umieszcza się ją przed tekstem zasadniczym pracy bezpośrednio po kartach tytułowych. Przedmowa może być opatrzona datą i podpisem autora.

Wstęp - w pozycji wydawniczej może znajdować się wstęp autora całości tekstu lub może być wstęp do poszczególnych rozdziałów. Wstęp niejednokrotnie noszący nazwę “wprowadzenia” traktowany jest jako treść zasadnicza. Dlatego też składamy go krojem i stopniem pisma identycznym jak tekst główny i zawsze rozpoczynamy od strony nieparzystej. Odrębną rolę w pozycjach wydawniczych spełnia tzw. wstęp krytyczny jest on wpisany przez innego autora i stanowi część oddzielną od całości. Niejednokrotnie wstęp w swojej objętości obszerny. Ten rodzaj wstępu powinniśmy na swój sposób wyróżnić stosując zmniejszenie stopnia pisma o 1 oraz zastosować różną od tekstu zasadniczego interlinię.

Posłowie- w zależności od treści i charakteru danego dzieła, posłowie składa się tym samym krojem pisma co tekst zasadniczy lecz zmniejszamy o 1 stopień. Posłowie innego autora należy wyróżnić poprzez zastosowanie (lub nie) interlinii różnej niż tekst zasadniczy. Posłowie autora umieszcza się bezpośrednio po tekście zasadniczym dobrze jeśli jest to kolumna nieparzysta jeśli po tekście znajdują się przypisy lub bibliografia wtedy posłowie umieszczamy po nich.

Skorowidze (indeksy) - z reguły są w nie wyposażone książki naukowe lub popularnonaukowe, mają one za zadanie ułatwić czytelnikowi szybkie odnalezienie interesującego go tematu. Rozróżnia się skorowidz nazwisk, nazw rzeczy. Składa się on z dwóch zasadniczych elementów tzn. hasła (nazwisko, nazwa geograficzna) i wskaźnika (cyfra oznaczająca stronę na której znajduje się następujący temat. Skorowidze składa się o 1 lub 2 stopnie mniejsze od pisma zasadniczego, można je składać 1, 2 lub 3 oddzielającą poszczególne łamy interlinią o grubości od 6 do 12 pkt. Skorowidze umieszczamy bezpośrednio po tekście zasadniczym. Ważne by skorowidz był układany alfabetycznie.

Wykaz skrótów - spotykamy najczęściej w wydawnictwach naukowych, opracowaniach technicznych, encyklopediach, słownikach, technicznych poradnikach zawodowych. Zawiera on używane w tekście skróty wraz z ich objaśnieniem. Skrót od objaśnienia oddzielamy ( myślnikiem lub odstępem wyjątkowo w słownikach =). Wykaz skrótów składa się o stopień pisma mniejszy od pisma podstawowego. Można umieszczać go 1, 2, 3 łamowo oddzielając poszczególne łamy od siebie interlinią od 6 do 12 pkt. Wykaz skrótów umieszczamy najczęściej na kolumnie wakatowej poprzedzającej tekst zasadniczy, możemy także zastosować do poszczególnych działów i wtedy umieszczamy go bezpośrednio przed nimi.

Wykazy ilustracji, map i tabel - mają zastosowanie w pozycjach naukowych, geograficznych, albumowych są w zasadzie elementami rejestrującymi dlatego też nie mają większego wpływu na treść i objętość. Zawierają najczęściej tylko kolejne liczby, tytuły, mapy, tabele czy podpisy ilustracji. Składamy je zawsze o 1 lub 2 stopnie mniejszym od tekstu zasadniczego.

Streszczenie obcojęzyczne - spotyka się głównie w pozycjach naukowych i zawodowych. Umieszcza się je bezpośrednio po rozdziałach lub artykułach których dotyczą. Jeśli streszczeń jest kilka powinny być w swoim charakterz i szacie graficznej takie same.

Spis treści - powinien być przede wszystkim przejrzysty o estetycznym i prostym układzie graficznym. Składa się go czcionką o stopień mniejszą niż tekst zasadniczy, z zastosowaniem w celu uzyskania większej przejrzystości interliniowania. Zasadniczy spis treści składa się z: 1) tytułu rozdziału, 2) podrozdziału, 3) cyfry określające jego rozpoczęcie w tekście zasadniczym. Rozróżniamy wiele rozwiązań graficznych spisu treści. Do najważniejszych zaliczamy klasyczny i techniczny. Tytuły rozdziałów od cyfr mogą być oddzielone kropkami, które to są od siebie w odstępach 1,5 do 2 firetów i przy składzie spisu treści należy zwrócić uwagę by kropki z poszczególnych wierszy zawsze przecinały się w linii prostej.

Paginacja - służy do oznaczania numerów stron w książce, oraz wskazaniu w spisie treści. W książkach stosujemy dwa rodzaje paginacji. Paginacja zwykła umieszczona na lewym i prawym stanie kolumny, górnym lub dolnym marginesie. Paginacja żywa [numer strony (nazwisko autora, tytuł dzieła, nazwa rozdziału)] nie numerujemy stron tytułowych, wakatów i stron pustych do ? kolumny i ostatniej strony dzieła, strony zawierające w całości ilustracje.

Arkusz wydawniczy - określenie służące do zobrazowania wyjściowej objętości pozycji wydawniczej w etapie przygotowania w wydawnictwie. Zawiera on 40 000 znaków wraz z odstępami tj. średnio 22 stronnice znormalizowanego maszynopisu - dotyczy pozycji typu, powieść, opowiadanie.

Arkusz wydawniczy ma ścisłe powiązanie z wynikającym z niego arkuszem drukarskim (materiały wydawnicze zostają przeniesione na kolumny typograficzne.

Arkusz drukarski zawiera 8 stron formatu A4, 16 - A5, 32 - A6

a : b = b : (a + b)

np: 3:5 , 5:8, 8:13 .......

Zastosowanie złotego podziału w drukarstwie:

Złota proporcja znalazła praktyczne zastosowanie min. Przy ustalaniu właściwych marginesów w produkcji dziełowej, wyznaczenie miejsca tekstu stronie tytułowej, rozmieszczenie ilustracji, planowaniu formatów itd. Ze złotego podziału wynika, że kolumna jest proporcjonalnym pomniejszeniem stronnicy papieru. W chwili obecnej nie jest to stwierdzenie zbyt precyzyjne, gdyż po wprowadzeniu znormalizowanych formatów papieru szeregu A i B istnieje minimalna rozbieżność w ustalaniu kolumny, dlatego też duży nacisk kładziemy na precyzyjne ustalenie marginesów według złotego podziału. Obecnie produkowane znormalizowane formaty papieru odbiegają od proporcji złotego podziału. Formaty szeregów A i B wywodzące swój stosunek boków z proporcji boku jego przekątnej (pierwiastek z 2). Dlatego też stosunek ten wynosi 5/7 a nie jak w proporcji złotego podziału 5/8, dlatego też teoria ta w chwili obecnej jest jedynie przydatna do ustalania marginesów.

Format A5 (148/210) format kolumny (24/36 cycero), obliczyć według teorii złotego podziału marginesy.
1cycero=4,512mm tj. 24cyc.=24x4,512=108mm, 36cyc.=36x4,512=162mm; obliczamy górny i dolny margines
A5(148/210) 210mm-162mm=48mm:8=6mm tj. 3x6=18mm, 5x6=30mm, obliczamy lewy i prawy margines 148-108=40mm:8=5mm tj. 3x5=15mm, 5x5=25mm.

Na formatach szeregu A są drukowane najczęściej pozycje akcydensowe, służą one także do celów administracyjno biurowych i dokumentacyjnych. Szereg B używa się go najczęściej do wyrobów książkowych. Szereg C jest szeregiem formatowo pośrednim między A i B służy jako materiał do produkcji opakowań.

Sens wzoru matematycznego zależy nie tylko od symboli liter z których wzór się składa lecz także od ich kroju, wielkości oraz odstępu między nimi. Wzory matematyczne należy składać jednym rodzajem kroju pisma, zastosowaniem pisma podrzędnego oraz kursywy. Kursywą należy składać wszystkie wartości zmienne. Pismem normalnym składa się wszystkie wartości stałe i operatory. Cyfra stojąca przed symbolem nazywa się współczynnikiem i należy ją składać pismem normalnym. Frakcja górna i dolna inaczej zwana wskaźnikiem składa się zawsze pismem normalnym o wielkości maksymalnie 5-6 punktów.

Odstępów nie dajemy:

• Między iloczynami symbolów abc
• Między cyfrą a symbolem 2a
• Przed i po górnych i dolnych frakcjach 2², 2₃,
• Po nawiasie otwartym,
• Przed znakiem silni,
• Przed i po znakach geometrycznych,

• Między cyframi a skrótami funkcji trygonometrycznych
• Skrótem funkcji trygonometrycznej a nawiasem otwartym
• Po wskaźniku dolnym lub górnym jeżeli występuje ich więcej a^{2 b2 c2}
• Przed i po znaku operatora
• Przed przecinkiem który jest używany jako znak matematyczny

• Przed i po znakach stosunku matematycznego
• Między dwoma odwrotnymi nawiasami
• Przed i po wielokropku

Odstęp 1 fireta też tylko w jednym wypadku jeżeli w jednym wierszu mamy do czynienia z większą ilością wyrażeń matematycznych.
 

Zasada składania wzorów matematycznych:

Wyrażenie matematyczne w postaci ułamka składamy w ten sposób by linia ułamkowa była zawsze na poziomie znaku relacji matematycznej natomiast ułamki lub teksty znajdujące się w liczniku i mianowniku powinny być rozmieszczone systematycznie w sposób stopniowany od głównej linii ułamkowej.

Najważniejsze znaki matematyczne: +  -  =  :  ?  Ç  ą  ¸  itp.

Znaki stosunku matematycznego: ť  ?  ?  <  >  ?  itp.

Inne znaki  ^  ?  D  wszystkiego rodzaju nawiasy

Skrót matematyczne sin  cos  tg  ctg  log  accos  m  km  itp.

Znaki wzorów chemicznych:

• + symbolizuje znak połączenia
• - symbolizuje znak rozłączenia
• ŽŹ symbolizuje znak reakcji chemicznej
• = znak reakcji chemicznej
• Ť znak równowagi chemicznej
• ­ znak utlenienia
• ._/ znak pojedynczego wiązania między pierwiastkami
• :=// znak podwójnego wiązania między pierwiastkami
• - oznacza ładunki ujemne
• + oznacz ładunki dodatnie
• [ ] ( ) znaki rozdziału grup atomowych

Zasada składu prostych wzorów chemicznych:

Na ogół obowiązują zasady składów wzorów matematycznych. Należy jednak pamiętać, że niektóre znaki chemiczne mają inne znaczenie niż w matematyce są to znaki: +  -  =

• Symbole i indeksy w skrótach wzorów chemicznych należy składać bez odstępu.
• Znaki połączenia i rozłączenia reakcji chemicznej, znaki kierunku reakcji, strącenia i utlenienia.
• Współczynniki tj. liczby oznaczające wielokrotność należy oddzielać spacją.
• Wartościowość pierwiastka jeśli oznaczona jest cyfra rzymska umieszczamy jako indeks górny lub bezpośrednio nad symbolem pierwiastka go dotyczącego.
• Do oznaczenia ładunku elektrycznego + lub - używa się znaków + i - jako frakcji górnych natomiast znak w kółeczku umieszcza się nad symbolem danego pierwiastka go dotyczącym.
• Znaki wiązań chemicznych nie należy oddzielać odstępem od symboli, natomiast zamiast kresek używamy kropek wtedy kropki łączeniem z odstępem lewa prawa strona powinny wynosić ? fireta.
• Kropka jako znak łączenia - we wzorach chemicznych tradycyjna kropka nie jest używana jako znak relacji chemicznych. Kropka używana we wzorach chemicznych powinna być umiejscowiona na środku linii pisma.
• Nawiasy klamry we wzorach chemicznych powinny być składane antykwą i nie oddzielone od symboli. Sposób i kolejność ich ustawienia jest następująca najbliżej symbolu nawias zwykły następnie prostokątny następnie klamrowy.
• Przystawki cyfrowe w nazewnictwie chemicznym oddzielamy przecinkiem oraz myślnikiem.
• Przystawki literowe występują tylko dwie n - oznacz normalność, m - molowość.
• Zastosowanie kursywy - kursywa we wzorach chemicznych stosowane jest wyłącznie do zastosowania liczb niewiadomych oraz określenie skrótu nazw chemicznych.
• Nazwę literową danego wzoru chemicznego (dotyczy tylko wzorów organicznych) składamy zawsze pismem 6pkt.
• Numeracja wzorów chemicznych - wzory chemiczne numeruje się zawsze cyframi rzymskimi w nawiasach i umieszcza się je z prawej strony kolumny w zależności od dyspozycji wydawnictwa.
• Przenoszenie wzorów chemicznych - w zasadzie należy unikać przenoszenie wzorów chemicznych. Jeśli jednak zachodzi taka konieczność należy to czynić w miejscu relacji chemicznej przenosząc dany znak powtarzając go do następnego wiersza. Nie wolno przenosić wzoru chemicznego w miejscu wiązań chemicznych. Niedopuszczalnym jest przenoszenie wzoru chemicznego z kolumny do kolumny (dotyczy wzorów strukturalnych).

Kontrolując wyskładany tekst zwracamy uwagę na: stosowanie właściwych odstępów, staranność justowania, prawidłowe ustawienie znaków matematycznych i chemicznych, zastosowanie odpowiedniego kroju pisma, zastosowanie znaków przystankowych i numeracji, prawidłowe przenoszenie wzorów.

Zasady składu w językach obcych standardowo nie odbiegają od zasad języka polskiego, należy jednak zwrócić uwagę na poszczególne tematy tj. skład adresów, cen wskaźników czasowych.

Język angielski - przy składzie tekstu w j. Angielskim klasycznym odstępem między wyrazowym jest ? fireta czyli jest to odstęp standardowo mniejszy niż w j. polskim. Pozostałe zależności tzn. wcięcia akapitowe, zasady przenoszenie wyrazów, interpunkcji składa się tak jak w j. polskim. Adresy j. ang. składamy według kolejności: numer domu, ulica, miasto, dzielnica. Ceny w j. ang. obowiązuje zasada, że znak funta składa się przed liczbą bez odstępu, zaś szyling i pens składamy pismem dwuelementowym po cyfrze.

Stany zjednoczone - znak dolara składa się przed ceną bez odstępu. Czas w j. ang. używa się 12 h podziału am, pm. Daty, nazwy miesięcy składa się z dużych liter odmiennie W. Brytanii i USA. W Anglii najpierw składamy DD-MM-RR, natomiast w USA najpierw składa się MM,DD,RR z przecinkiem. Bardzo używa się formy skróconej DD/MM/RR oddzielone kreskami. Skróty miar ang. składa się z kropką i oddziela się normalnym odstępem od liczby. Skróty miar metrycznych są takie same jak w innych językach lecz składane z kropką na końcu. Procent numer w ang. znak % składa się bezpośrednio po liczbie natomiast skrót numeru składa się z kropką na końcu. Przenoszenie wyrazów w j. ang. należy jeśli to możliwe unikać przenoszenia wyrazów (wyłączając skład gazetowy). W wypadku konieczności przenoszenia nie wolno przenosić wyrazów jednosylabowych, nie wolno zamieszczać na końcu wiersz wyrazu z literą x. Wersaliki w j. ang. należy składać imiona własne, słowa utworzone z imion własnych, tytuły i godności znajdujące się przy nazwisku, zaimek duże I, nazwy miesięcy i dni tygodnia, okresy i wydarzenia historyczne.

Język niemiecki - w j. niemieckim występują trzy litery akcentowe ä, ö, ü ponadto spotykamy się z tzw. ligaturą ortograficzną b . Adresy składamy według następującej kolejności miasto, ulica lub plac, numer domu. Występuje tam pojęci ulicy bocznej. Ceny skróty niemieckich jednostek monetarnych DM, Pf, ceny składamy w następujący sposób 2DM. W języku niemieckim występują tylko miary metryczne, które składamy podobnie jak w języku polskim bez kropki po skrócie. Skrót procent, numer po skrócie numer dajemy kropkę. Skróty tytułów naukowych składa się zawsze z dużej litery z . na końcu. Wersaliki. Dużą literą w j. n. należy składać wszystkie rzeczowniki i imiona własne. Przymiotniki tworzące z rzeczownikiem imiona własne. Wyróżnienia w j. n. jako wyróżnienie w tekście najczęściej używa się odmiany pól grubego lub grubego.

Język rosyjski - w tym języku używany jest alfabet typu cyrylica. Adresy składa się: miasto, ulica, numer domu, wieś. Ceny, cyfra skrótu rubla cyfra skrótu kopiejki. Miary w j. ros. Wszystkie składa się kursywą bez kropek. Klasyczny odstępy między wyrazami w języku rosyjskim wynosi 1/2 fireta nie ma tendencji zmniejszania. Wersaliki z dużych liter w języku rosyjskim składamy imiona własne, tytuły, godności państwowej, nazwy instytucji.

Tabelą nazywamy zestaw tekstów i liczb rozmieszczonych według usystematyzowanego układu. Każda tabela składa się z następujących pozycji:

• Główka jest to górna część tabeli objaśniająca treść rubryk pionowych. Rozróżniamy dwa sposoby rozmieszczenia tekstu w główce:
• Poziomo - polega ona na klasycznym wyskładaniu tekstu w rubrykach główki gdzie poszczególny tekst zostaje w każdej rubryce symetrycznie wyśrodkowany, niedopuszczalnym jest by tekst był umieszczony bezpośrednio przy linii, misi być zawsze zachowany minimalny odstęp (2 pkt). W rubrykach rozbudowanych tekstowo obowiązują pospolite zasady składu tekstu.
• Sposób pionowy stosuje się go tylko w wypadku gdy rubryki są wąskie, natomiast tekst je określający jest większej objętości. Przy pionowym ustawianiu tekstu, tekst powinien być oddalony od linii w odstępie stałym wynoszącym ? fireta stosowanego stopnia pisma.
• Boczek jest to boczna lub zewnętrzna część tabeli objaśniająca treść rubryk poziomych. Układ boczku może być jedno lub wielo stopniowy. Tekst w rubryce tej należy zawsze umieszczać w strukturze poziomej w odpowiednim odstępie od lewej linii. Poszczególne punkty tekstowe boczka należy oddzielać od siebie interlinią stałą w całej tabeli. Niepełne wiersze boczka można wykropkować podobnie jak w spisie treści.
• Pole rubrykowe jest to obszar wyznaczony przez boczek i główkę obszar ten zawiera rubryki pionowe i poziome. Jest to obszarowo najbardziej rozbudowana część tabeli jest ona pochodną wynikającą z określeń główki i boczka. Teksty literowe powinny być zawsze umieszczone poziomo i wyśrodkowane w obszarze danej rubryki. Teksty cyfrowe należy składać według ogólnych zasad składu wzorów matematycznych gdzie najważniejszą zasadą utrzymanie następujących zależności jedności pod jednościami, dziesiątki pod dziesiątkami, setki pod setkami.

Rozróżniamy następujące tabele:

• Tabele dziełowe
• Tabele formularzowe

Tabela dziełowa jest to rodzaj tabel w których można pominąć zastosowanie linii poziomych i pionowych w boczku i polu rubrykowym. Tabele taką nazywamy układem tabelarycznym.

Tabele formularzowe - jest to rodzaj tabel o dużej ilości małych rubryk w polu rubrykowym, należy pamiętać o odpowiednim doborze wielkości rubryki by uniknąć kłopotów z ręcznym lub maszynowym wpisywaniem tekstu w dane rubryki

Kwestionariusze - jest to rodzaj druku akcydensowego w którym następuje ręczne wpisywanie danych w poszczególnych linijkach lub rubrykach. Przy składzie kwestionariuszy, należy zwrócić uwagę na odpowiednią ilość miejsca w poziomie na poszczególne gamy. Ważnym jest także by interlinia była dostosowana do możliwości ręcznego wpisywania danych.

Jako nieodzowna część tekstu z ilustracjami (kliszami). Przy obłamywaniu tekstu ilustracjami należy stosować się do odręcznie sporządzonego szkicu wydawniczego. W razie braku specjalnych wskazówek co do ilustracji należy pamiętać by ilustracje w pozycjach naukowych, technicznych i podręcznikach szkolnych były włamywane jak najbliżej tekstu do którego się odnoszą. Tekst i klisze powinny zawierać się na stronach tzw. nieparzysta parzysta strona. Jeśli ilustracje są “luźno” związane z tekstem wskazane jest umieszczenie ich na stronach nieparzystych.

Zasada 3-2-4

Jeśli na środku kolumny trzeba rozmieścić 2 ilustracje to przy podziale wierszy między nimi należy najmniejsza liczba wierszy nad nimi, nieco więcej wierszy nad górną ilustracją a najwięcej wierszy pod dolną ilustracją, stosunek ten powinien wynosić 3-2-4.

Przy podziale tekstu nad i pod ilustracją nie można pozostawić pierwszego wiersza akapitu nad materiałem zdjęciowym a końcowego pod nim. Nie należy umieszczać ilustracji na końcu części lub rozdziału a bezpośrednio przed tytułem rozdziałów. Niedopuszczalnym jest także umieszczanie materiałów zdjęciowych na kolumnach końcowych w całych pozycjach wydawniczych. Zasada ta nie dotyczy ilustracji związanych ściśle z tekstem w wydawnictwach technicznych, naukowych oraz podręcznikach.

Ilustracja całokolumnowa powinna być w miarę możliwości rozmieszczana od góry kolumny. Za ilustrację całokolumnową uważa się ilustrację z podpisem zajmującą ^5/₆ długości formatu kolumny, lecz bez wierszy tekstowych. Na kolumnie z ilustracją całokolumnową nie umieszcza się pagi. Znane są dwa rodzaje umieszczenia tego rodzaju materiałów zdjęciowych na kolumnie. Ilustracje całokolumnową umieszczamy w środku optycznym kolumny łącznie z podpisem, który “przylega” do materiału zdjęciowego. Drugi sposób polega na umieszczeniu materiału zdjęciowego bezpośrednio przy górnej krawędzi kolumny, natomiast podpis umieszczony jest bezpośrednio przed dolną krawędzią kolumny.

Poprzeczne ilustracje całokolumnowe należy umieszczać tak aby przy czytaniu by było odwracać książki to znaczy na kolumnach parzystych górna część ilustracji powinna być umieszczona przy marginesie zewnętrznym, a podpis przy grzbiecie, natomiast przy nieparzystych na odwrót.

Odstęp pomiędzy obrazem, a jego podpisem powinien być 2x mniejszy od odstępu pomiędzy podpisem a tekstem, natomiast odstęp pomiędzy tekstem a ilustracją od góry oraz pomiędzy tekstem a ilustracją od dołu powinien wynosić około 1 wiersz tekstu podstawowego. Jeśli przy łamaniu książek, których ilustracje związane są z tekstem, a nie możliwym jest umieszczenie ich bezpośredni przy tekście ich dotyczących, można je wtedy skomasować na oddzielnej kolumnie w pobliżu tekstu do których się odnoszą.

Materiały zdjęciowe obłamywane tekstem powinny być umieszczone przy marginesach zewnętrznych. Jeśli istnieje konieczność obłamywania drugiej ilustracji na tej samej kolumnie to wtedy można umieścić ją jako drugą przy marginesie wewnętrznym w celu uniknięcia trudności w przenoszeniu wyrazów oraz zachowania odpowiednich odstępów między nimi. Wiersze obłamujące ilustracje powinny zawierać minimum 25 znaków.

• przy składzie pismem 6 pkt. szerokość wiersza powinna wynosić minimum 6 cyc.
• przy składzie pismem 8 pkt. minimalna szerokość wiersza wynosi 8 cyc.
• przy składzie pismem 8 pkt. - 10 cyc., identycznie pismo 10 pkt.
• przy składzie pismem 12 pkt. - 12 cyc.

W tekstach obłamujących należy unikać umieszczania tytułów. Tekst obłamujący nie powinien być także rozpoczęciem lub zakończeniem akapitu . Odstęp między tekstem obłamującym a materiałem zdjęciowym w całej pozycji powinien być jednakowy i wynosić 1 wiersz tekstu podstawowego. Należy unikać obłamywania w pozycjach książkowych materiałów zdjęciowych z czterech stron (zanika przejrzystość i czytelność pozycji).

W wydawnictwach albumowych dopuszczalne jest umieszczanie podpisów lub objaśnień mat. zdjęciowego na końcu danej pozycji lub na stronicach następnych to znaczy na stronie nieparzystej materiał zdjęciowy, podpis i objaśnienie materiału na stronie parzystej.

Podobna zasada jak przy obłamywaniu materiałów ilustracyjnych dotyczy przy łamaniu i obłamywaniu tabel i układów tabelarycznych. Obowiązują tu te same parametry odstępów podpisów oraz odległości obłamywań.

Łamanie składu z tabelami:

• Tabele i układy tabelaryczne należy łamać bezpośrednio po tekście do którego się odnoszą, jeżeli jest to niemożliwe można je włamać w innym miejscu (najbliższym tekstowo umieszczając odpowiednią uwagę(patrz tabela na stronie)).
• Jeżeli część tabeli nie mieści się w kolumnie i zachodzi konieczność przeniesienia jej na kolumnę następną to należy pod częścią przeniesioną powróżyć główkę lub chociażby jej numerację.
• Całokolumnowe tabele poprzeczne należy łamać na kolumnach parzystych główkami do zewnętrznego marginesu, natomiast na kolumnach nieparzystych główkami do marginesu wewnętrznego.
• Tabelę rozkładową należy łamać obok siebie na kolumnach parzystej i nieparzystej.
• Drobne tabele obłamujemy tekstem według zasad obłamywania materiałów zdjęciowych.

• Łamanie kolumn wielołamowych odbywa się według zasad podobnych jak przy kolumnach wielołamowych.
• Wszystkie łamy w kolumnach wielołamowych powinny być dokładnie jednakowej wielkości.
• Tytuły, ilustracje, wzory, tabele powinny wraz z odstępami równać się pewnej ilości wierszy pisma podstawowego by utrzymać zasadę linii poziomej wierszy z obydwu kolumn.
• Łamy w kolumnie wielołamowej należy oddzielać od siebie odstępem od 6 do 24 pkt. Odstęp ten uzależniony jest od ilości, szerokości łamów i stopnia pisma.
• Odstępy między łamowe mogą dodatkowo zawierać w swoim obszarze linię cienką która wizualnie jest oprócz światła graficznym dzielnikiem łamów.
• Jeśli w kolumnie wielołamowej występuje grafika lub zdjęcie to tekst należy łamać przez zdjęcie lub grafikę z góry na dół w każdym łamie.

• Opracowanie materiałów wydawniczych:
• Maszynopis
• Materiały zdjęciowe
• Tłumaczenie
• Korekta
• Prawa autorskie
• Przygotowalnia komputerowa:
• Skład tekstu
• Skanowanie
• Opracowanie komputerowe zadanych grafik od podstaw
• Łamanie materiałów tekstowo-zdjęciowych
• Wydruki próbne
• Korekta zatwierdzająca
• Naświetlanie diapozytywów
• Cromaliny
• Druk:
• Papier
• Matryce
• Farba
• Materiały introligatorskie
• Czynności w druku:
• Montaż
• Naświetlanie diapozytywów
• Drukowanie
• Procesy introligatorskie
• Ekspedycja

A1 - 610x860 mm=61x86 cm= 0,53m²

0,53 x 80 x 3,00 + 0,13 zł arkusz

A1 - 0,13 zł / p. offsetowy

B1 = 700 x 1000 mm = 70x100

0,7x80x3,00= 0,17 zł arkusz

B1 - 0,17 zł / p. offsetowy

A1+ = 630x880

0.56x80x3,00=0,14 zł

3 - 3,45 zł kg lepsze offsetowe

4,05 - 5,2 zł kg kredowe powlekane

• Gazeta jako wyrób wydawniczy jest drukiem informacyjnym o znikomej trwałości, jeśli chodzi o zawartość merytoryczną żywotność gazety trwa “od wydania do wydania”. Gazeta która ukazuje się minimum 3x w tygodniu nazywamy wydawnictwem codziennym czyli dziennikiem.
• Zasady łamania gazet Przystępując do łamania kolumn gazetowych porządkujemy zawartość wydawniczą danej kolumny. Sprawdzamy czy teksty są po naniesionych korektach, czy materiały zdjęciowe mają odpowiedni format. Sprawdzamy wielkość i logikę tytułów. Do łamania kolumn gazetowych przystępujemy zawsze według precyzyjnie sporządzonej makiety. W związku z natłokiem informacji na poszczególnych kolumnach należy pamiętać o możliwości ich przenoszenia na kolumny wewnątrz numeru. Należy jednak pamiętać o zastosowaniu wierszy “dokończenie na stronie, dokończenie ze strony”. Należy dążyć do w miarę estetycznego wyglądu kolumny gazetowej to znaczy stosować się do zasad składu i łamania (bękarty, dzielenie wyrazów, światło między tytułami, logika tworzenia tytułów, umieszczenie podpisów, dobór kroju i stopnia pisma.

• Łamanie blokowe - polega na łamaniu artykułów na określoną ilość łamów - artykuł z tytułem stanowi blok (prostokąt). Zasady łamania:
• Wszystkie łamy artykułów muszą być równe
• Nie należy umieszczać tytułów sąsiadujących w jednym poziomie
• Tytuły muszą być składane na tą samą ilość łamów ile wynosi tekst
• Łamanie symetryczne polega na łamaniu artykułów symetrycznie na lewej i na prawej stronie kolumny. Artykuły przeciwstawne lewa - prawa powinny być jednakowej powierzchni by poprzez złamanie stronnicy wzdłuż osi symetrii były odbiciem lustrzanym.
• Łamanie asymetryczne - polega na łamaniu artykułów w różnych poziomach kolumny odpowiednio je stopniując. Można stosować pod łamanie artykułu mniejszego w większy.

• Tytuły wielowierszowe należy dzielić logicznie aby w każdym z nich zawarta była treść stanowiąca zakończone pojęcie.
• W tytułach niewolno przenosić wyrazów. Wyjątek stanowią tytuły wielowierszowe składane w ciągu na pełną szerokość wąskiego łamu.
• W tytułach wielowierszowych nie można kończyć wiersza przyimkami a i z - należy umieszczać je na początku następnego wiersza.
• Należy zwrócić uwagę by tytuły gazety były zawsze powyżej linii dzielącej 1 kolumnę w poziomie na połowę.

Znając wartości poszczególnych miejsc na kolumnie należy unikać błędów polegających na spychaniu artykułów ważnych np. w prawy lub lewy dolny kąt kolumny. Materiał powinien się znaleźć w takim miejscu na jakie zasługuje z uwagi na reprezentowaną wartość tematyczną.

Przykłady procentowej wartości miejsca na kolumnach podzielonych na cztery symetryczne pola.

Wartości strony parzystej:
 

28%	33%
16%	23%

Wartości strony nieparzystej:
 

33%	28%
23%	16%

 

Przykład procentowej wartości podzielona na 4 części w poziomie:
 

19%

52%

23%

8%

Rozróżnimy następujące gazetowe nazwy miejsc na kolumnie:

• Odcinek - artykuł największy objętościowo (może być przenoszony na kolejne stronnice). Dopuszczana w nim jest zmiana szerokości łamów odstępy międzyłamowe mogą być zwiększone. Wysokość odcinka w swojej powierzchni powinna zawierać się w przedziale pomiędzy 1/3 a ? wysokości kolumny. Odcinek należy oddzielić od pozostałej części kolumny linią pogrubioną lub podwójną.
• Latarnia - umieszczona jest zawsze nad odcinkiem posiada 2,3 lub 4 łamy. Może dochodzić w swej wysokości do ? kolumny. Latarnie należy oddzielić od pozostałej zawartości treściowej liniami obwódkowymi by zaznaczyć jej wartość.
• Kącik - należy go łamać na 2 - 3 max łamy, umieszczać go można w 3 rogach kolumny pomijając prawy górny
• Okienko - zarezerwowany prawy górny róg kolumny, wysokość okienka od 1/3 do 2/5 kolumny najczęściej otaczamy je liniami ramkowymi by odróżnić od pozostałych tekstów.

Materiały zdjęciowe - w wydawnictwach gazetowych są dodatkiem do tekstu, dlatego też nie powinny przytłaczać go swym formatem
.