Surowce roślinne do produkcji papieru, kartonu, tektury:

Z licznej grupy roślinnych surowców włóknistych zawierających celulozę wszystkie nadają się do produkcji papieru ale tylko niektóre mają zastosowanie w przemyśle papierniczym. Do nich zaliczamy: włókno lnu, konopi, bawełny, słomy zbożowej, drewna iglastego (jodła, świerk, sosna), drewna liściastego (osika, topola, buk). Wszystkie surowce roślinne stosowane w papiernictwie są zbudowane przede wszystkim z celulozy. Wybielone włókna lnu i bawełny zawierają około 90% celulozy. Drewno zawiera 50% celulozy. Słoma zbożowa 30% celulozy.

Najważniejszymi surowcami do produkcji papieru są:

• surowiec włóknisty
• ścier drzewny
• celuloza

Otrzymujemy ze szmat lnianych, bawełnianych i konopnych. Szmaty bawełniane lniane i konopne zostają poddane następującym procesom:

• Wstępna obróbka - polega ona na odkurzeniu i usunięciu części metalowych, drobnych kamieni, szkła. Proces ten odbywa się za pomocą trzepaka.
• Gotowanie - ma na celu oczyszczenie szmat z tłuszczu, substancji klejących, odbarwianie ich, osłabienie wiązań między włóknami. Gotowanie odbywa się w urządzeniu zwanym warnikiem.
• Chemiczne oczyszczanie szmat
• Rozdrabnianie szmat - dokonuje się w holendrach. Rozróżniamy następujące odmiany holendrów:
• pralne - służące do prania i płukania
• spółmasowe - służące do wstępnego rozdrabniania i dalszego płukania szmat
• holendry bielarskie - do bielenia półmas szmacianych
• masowe- służące do ostatecznego przygotowania mas do produkcji papieru

Ścier drzewny otrzymujemy w procesie mechanicznego rozwłókniania drewna zwanego inaczej ścieraniem. Do procesu ścierania służy urządzenie zwane ścierakiem. Rozróżniamy następujące rodzaje ścierów drzewnych: ścier biały, ścier brązowy, ścier chemiczny

• papiery bezdrzewne(BD)
• papiery półdrzewny(PD)
• papiery drzewne(D)
• papiery mieszane(M)

Mianem produktów papierniczych określamy łącznie wytwory i przetwory papiernicze. Wytwory papiernicze - są to tworzywa włókniste otrzymane w postaci arkuszy lub wstęgi z odpowiednio przygotowanych, uformowanych, odwodnionych, wysuszonych włókien roślinnych z ewentualnym dodatkiem wypełniaczy, środków zaklejających, barwników oraz innych chemicznych środków pomocniczych.

W zależności od gramatury wytwory papiernicze dzielimy na:

• papier - wytwór o gramaturze do 250 g/m²
• tektura - wytwór o gramaturze powyżej 250 g/m²

W przemyśle poligraficznym stosujemy następujący podział wytworów papierniczych:

• bibułki (28 g/m²)
• papier (29-160 g/m²)
• karton (160-315 g/m²)
• tektura (> 315 g/m²)

Przetwory papiernicze - produkty otrzymane w wyniku poddania wytworów papierniczych procesowi obróbki chemicznej (powlekanie, nasycanie) lub mechanicznej (wykrawanie, wytłaczanie, sklejanie itp.) albo obu tym procesom łącznie. Podział jest identyczny jak wytworów.

• Papier gazetowy jest przeznaczony do drukowania techniką typograficzną. Produkuje się go w odmianie drzewnej o gramaturze około 50g/m² jest nie klejony, o matowej powierzchni zawiera ok. 4-6% wypełniacza, ma barwę białą, może mieć lekkie zabarwienie o jasnym odcieniu.(należy do najtańszych wytworów papierniczych). Papier offsetowy do drukowania gazet jest produkowany w odmianie drzewnej o gramaturze ok50g/m².Jest słabo zaklejony, o matowej powierzchni, ma barwę białą. Produkuje się go w zwojach.(cena zbliżona do p. gazetowego)
• Papier drukowy zwykły, zwany również typograficznym, jest przeznaczony do drukowania techniką typograficzną książek, broszur, broszur druków akcydensowych itp. Produkuje się go w odmianie BD, PD i D o gramaturze od 50 do 140 g/m². Ma średnio stopień zaklejania i zawartość wypełniacza od12 do16%, barwę białą lub też lekkie jasne zabarwienie. Powierzchnię może mieć matową lub satynową. Produkuje się go w zwojach lub w arkuszach.
• Papier biblijny jest przeznaczony do drukowania typograficznego słowników, encyklopedii, kalendarzyków i innych wydawnictw wielostronicowych o wymaganej jak najmniejszej grubości przy nieraz dużej zawartości wydawniczej. Wytwarzany w odmianie BD i PD o gramaturze od 25 do 40 g/m².Jest cienki nieprzeźroczysty o matowej powierzchni. Produkuje się go w postaci arkuszy o barwie białej lub kremowej.
• Papier banknotowy, wartościowy i znaczkowy są to trzy specjalne rodzaje papierów drukowych. Papier banknotowy jest przeznaczony do drukowania banknotów, p. wartościowy do obligacji, biletów loteryjnych, czeków, weksli itp., znaczkowy do znaczków pocztowych i znaczków skarbowych. Produkowane w wersji BD. Do produkcji stosuje się najlepsze jakościowo surowce.
• Papier transferowy służy do druku sublimacyjnego. Obraz drukowany na nim farbami sublimacyjnymi jest przenoszony na tkaniny pod wpływem podwyższonej temperatury i nacisku. Najczęściej papier transferowy zadrukowuje się wklęsłodrukiem rastrowym. Papier ten produkuje się w zwojach, w odmianie BD i PD o gramaturze od70 g/m². Powierzchnię ma satynową, zaś barwę białą. Jest zaklejany.
• Papier offsetowy jest przeznaczony do drukowania techniką offsetową. Produkuje się go w odmianie BD i PD o gramaturze od 55 do 250 g/m². Jest poklejony i wypełniany. Barwę ma białą, kremową lub żółtą, powierzchnię ma satynową, matową lub jednostronnie gładką. Produkuje się go w arkuszach i zwojach.
• Papier mapowy jest przeznaczony do drukowania offsetowego jedno lub wielobarwnych map. Produkuje się go w odmianie BD o gramaturze od 80 do 225 g/m², jako normalny lub wodo utrwalony. Powierzchnię ma matową lub satynową. Zawiera ok. 5% wypełniaczy i jest mocno klejony. Charakteryzuje się minimalnym odkształceniem po namoczeniu, jest także nierozciągliwy. Ma dużą wytrzymałość mechaniczną na zaginanie i rozerwanie. Produkuje się go w arkuszach o barwie białej lub kremowej. Należy do najdroższych wytworów papierniczych.
• Papier wklęsłodrukowy jest przeznaczony do drukowania wklęsłego czasopism i innych wydawnictw jedno i wielobarwnych. Produkuje się go w odmianie BD, PD i D o gramaturze od 60 g/m². Zawiera 17-25% wypełniaczy, jest słabo klejony. Powierzchnię ma satynową, barwę białą. Produkuje się go w arkuszach i zwojach. Charakteryzuje się znaczną chłonnością. Niedopuszczalna jest w papierze wklęsłodrukowym obecność twardych zanieczyszczeń, takich jak np., piasek, węgiel itp. Zanieczyszczenia te mogą spowodować uszkodzenia formy drukowej.
• Papier okładkowy zwykły jest przeznaczony do wytwarzania okładek. Produkuje się go w odmianie BD i PD o gramaturze od 100 g/m². Jest zaklejany. Powierzchnia może być matowa lub satynowa, a nawet jednostronnie gładka. Barwa papieru jest dowolna. Produkuje się go w arkuszach i zwojach.
• Papier kserograficzny jest przeznaczony do wykonywania odbitek na ksergarafach. Produkuje się go w odmianie BD i PD o gramaturze od 80 do 90 g/m^{2. Jest to wytw}ór nie klejony, o powierzchni matowej i barwie białej lub innej jasnej .Wytwarza się go w arkuszach o formacie A3 i A4 oraz w postaci zwojów o szerokości 210, 257 i 420.
• Papier i tektura są to wytwory uszlachetnione mieszanką pigmentową. Posiadają one gramaturę od 95 do 340 g/m². Podłoże papieru produkuje się w odmianie BD i PD. Gramatura powłoki wynosi ok. 25 g/m² na jedną stronę. Wytwór kredowany może być powlekany jedno lub dwustronnie. Produkuje się go w postaci zwojów i arkuszy. Jest przeznaczony do drukowania techniką typograficzną, offsetową i wklęsłodrukową: prospektów reklamowych, wydawnictw bogato ilustrowanych, kart do gry, opakowań itp. Papier i tektura kredowane charakteryzują się dużą białością i bardzo równą i gładką powierzchnią. Powierzchnia ta może być matowa lub z połyskiem.
• Papiery jednostronnie powlekane są papierami chromowanymi lub chromopapierami. Wśród tej grupy papierów są papiery o niskiej gramaturze 70-90 g/m^{2 przeznaczone do drukowania etykiet.}
• Tektura powlekana na karty do gry jest to wytwór papierniczy stosowany w charakterze podłoża najczęściej dwu lub trójwarstwowy, powstały przez sklejanie papierów, tak w sumie aby otrzymać podłoże gramaturze od 280 do 310 g/m². Na takie podłoże nakłada się dwustronną białą powłokę o gramaturze od 12 do 15 g/m² na każdą stronę. Otrzymuje się w ten sposób produkt o gramaturze od 304 do 340 g/m². Tektura powlekana na karty do gry jest przeznaczona zgodnie z nazwą do produkcji kart do gry. Zadrukowuje się ją techniką offsetową. Jej powierzchnia jest satynowa, może być matowa lub z połyskiem. Tekturę produkuje się w postaci arkusz. Charakteryzuje się ona znaczną sprężystością i twardością. Bywa sporadycznie stosowana również do innych celów, np. do produkcji okładek i luksusowych opakowań drukowanych.
• Papier do pisania zwykły jest stosowany do drukowania akcydensów,formularzy, zeszytów (linie i kratki) itp. Produkuje się go w postaci arkuszy w odmianie DB, PD i D o gramaturze od 50 do 315 g/m². Jego powierzchnia jest matowa lub satynowana. Jest mocno klejony. Produkuje się go w barwach jasnych (może być biały lub barwiony na dowolny kolor jasny).
• Papier pakowy siarczanowy jest przeznaczony do wytwarzania mocnych i trwałych opakowań. Jest bardzo często zadrukowywany. Wytwarza się go w odmianie BD o gramaturze od 30 g/m² w postaci arkuszy o powierzchni matowej, prążkowanej najczęściej jednak jednostronnie gładkiej. Ma barwę naturalną brązową lub białą, albo jest barwiony na dowolne barwy jasne.
• Papier pakowy siarczynowy jest przeznaczony do wytwarzania opakowań. Produkuje się go w odmianie BD i PD o gramaturze od 30 g/m² w arkuszach o powierzchni jednostronnie gładkiej i dowolnej barwie.
• Papier pakowy celulozowo-makulaturowy jest przeznaczony do produkcji opakowań. Wytwarza się go w odmianie mieszanej w arkuszach o barwie szarej i powierzchni najczęściej jednostronnie gładkiej, o gramaturze od 30 g/m^2.
• Papier pakowy makulaturowy jest przeznaczony do pakowania i owijania przedmiotów nie wymagających mocnych opakowań. Produkuje się go w odmianie mieszanej w postaci arkuszy o barwie szarej, powierzchni matowej lub jednostronnie gładkiej, o gramaturze od 60 do 140 g/m^2.
• Papier obwolutowy jest przeznaczony do owijania paczek, bel, bobin i zwojów wytworów papierniczych, przetworów papierniczych oraz do tulei papierowych dla przemysłu papierniczego. Wytwarza się go w odmianie DB, PD i D. Papier obwolutowy produkuje się o gramaturze od 40 do 250 g/m^{2, o barwi}e białej lub dowolnej. Powierzchnia papieru obwolutowego jest jednostronnie gładka lub matowa.
• Papier czerpany jest to rodzaj wysoko gatunkowego luksusowego papieru wykonywanego całkowicie ręcznie przez czerpanie ramką formatową. Wytwarza się go w odmianie BD. Używa się do drukowania aktów państwowych, dokumentów urzędowych, wydawnictw artystycznych, papeterii itp., a poza tym do pisania oraz malowania farbami wodnymi. Jest on zwykle zaklejany powierzchniowo i zaopatrzony w znak wodny. Papier czerpany produkuje się w szerokim zakresie gramatury, o barwie naturalnej (jasnoszarej), chamois (jasnokremowej), brązowej lub innej.
• Preszpan introligatorski jest to rodzaj wielowarstwowej twardej tektury sformowanej z bardzo cienkich warstewek (o gram. 25 - 40 g/m²), wytwarzany w postaci zwojów lub arkuszy o grubości 0,35 -1,5 mm i gramaturze od 180 do 3150 g/m². Produkuje się go w odmianie PD i D. Stosuje się go na bardzo sztywne okładki do teczek aktowych, notesów, bloków itp. Jest sztywny, sprężysty niełamliwy o równej i zwartej powierzchni. Jest wytworem klejonym, bardzo mocno sprasowanym, o powierzchni matowej lub specjalnie polerowanej.
• Tektura makulaturowa jest przeznaczona do produkcji opakowań i do celów introligatorskich. Produkuje się w postaci arkuszy, ma barwę szarą. Powierzchnia może być matowa lub jednostronnie gładka. Gramatura wynosi od 250 g/m² wzwyż. Tekturę produkuje się w odmianie mieszanej .
• Tektura jednostronnie kryta, tzw. duplex jest przeznaczona do produkcji opakowań i prac introligatorskich. Jest to wytwór wielowarstwowy. Warstwę wierzchnią wykonuje się w odmianie BD, a spodnią w odmianie mieszanej. Powierzchnia może być matowa, jednostronnie gładka lub powlekana. Tektura może być barwiona na dowolną barwę.
• Tektura dwustronnie kryta, tzw. triplex jest przeznaczona do produkcji opakowań i prac introligatorskich. Warstwę wierzchnią i spodnią wykonuje się w odmianie BD, środkową zaś w odmianie mieszanej. Powierzchnia tektury dwustronnie krytej może być matowa, jednostronnie gładka, może być barwiona na dowolną barwę lub powlekana.

Można go zadrukować trzema podstawowymi technikami drukarskimi, tj. typografią, offsetem, wklęsłodrukiem. Jest taniej, gdyż do jego wytwarzania stosuje się podłoże papierowe odmiany drzewnej. Papier ten produkuje się głównie w postaci zwojów. Powierzchnia jest satynowana, biała. Wadą papieru LWC jest mała sztywność Do drukowania. papierów LWC stosowane są specjalne farby drukowe: neat-set dla offsetu i specjalne farby przeznaczone do drukowania wklęsłodrukowego papierów LWC. Współcześnie produkowane są również specjalne papiery LWC dla offsetu i osobno LWC dla wklęsłodruku. Odmianą papieru LWC są papiery ULWC (Ultra LWC). Produkowane są one osobno z przeznaczeniem do drukowania offsetowego i wklęsłego. Ich gramatura jest niska i wynosi zwykle od 35 do 48 g/m^2.

• Papier MWC (Medium Weight Coated) jest to papier drukowy dwustronnie powlekany o średniej gramaturze tak powłoki, jaki papieru, stosowany do drukowania offsetowego. Symbol MWC służy obecnie do określenia dwukrotnie powlekanego papieru przeznaczonego głównie do drukowania offsetowego wielobarwnych ilustracji o liniaturze rastra do 60 lini/cm. Produkuje się także odmianę przeznaczoną do drukowania wklęsłodrukiem. Oczywiście papier przeznaczony do drukowania offsetowego można zadrukować typograficznie. Papier MWC ma zwykle gramaturę od 80 do170 g/m².Charakteryzuje się wysoką białością i gładkością powłoki. Najczęściej jest produkowany jako papier z wysokim połyskiem. W przypadku papierów o powłoce matowej należy do drukowania stosować specjalne farby.
• Papier HWC (Heawy Weight Coated) jest to papier dwustronnie powlekany o dużej (ciężkiej) gramaturze tak powłoki, jak i papieru, przeznaczony głównie do drukowania offsetowego. Symbol HWC służy obecnie do określenia trzykrotnie powlekanego papieru przeznaczonego do wielobarwnego drukowania offsetowego ilustracji o liniaturze rastra od 80 linii/cm wzwyż. Papier ten produkowany w wersji bezdrzewnej o gramaturze 100-300 g/m² , charakteryzuje się bardzo wysoką białością i gładkością powłoki. Najczęściej produkowany jest jako papier z wysokim połyskiem. W przypadku papieru o powłoce matowej należy stosować specjalne farby drukowe.
• Papier i tektura typu Chromolux są to wytwory papiernicze powlekane metodą specjalną, tzw. metodą odlewu, polegającą na żelatynowaniu mieszanki pigmentowo-klejowej w zetknięciu z polerowaną gorącą powierzchnią cylindra chromowanego, przy czym powłoka uzyskuje bardzo wysoki połysk. Nazwa pochodzi od nazwy handlowej papieru produkowanego przez niemiecką firmę “Zanders”. Papier i tektura tego typu są nazywane również papierem i tekturą o połysku lustrzanym. Papiery te produkuje kilka wyspecjalizowanych papierni. Mogą one być wytwarzane w wielu barwach - od białej do złotej. Mogą być również powlekane jedno lub dwustronnie. Mają gramaturę większą od 60 g/m². Nałożona powłoka pomimo wysokiego połysku i bardzo dużej równomierności ma niewielką gładkość. Papier i tekturę typu Chromolux zadrukowuje się głównie techniką offsetową lub typograficzną. Papiery są przeznaczone do drukowania wysoko jakościowych opakowań, prospektów reklamowych, etykiet, wydawnictw artystycznych itp. Są większości rodzajów podłożami niechłonnymi lub o ograniczonej chłonności i dlatego wymagają przy drukowaniu specjalnych farb. Nowością w zakresie papierów typu Chromolux są papiery z powłoką metalową gładkie i polerowane.
• Papiery SC są to drzewne papiery, zaklejone w masie, mocno wypełnione podatne operacji superkalandrowania. Skrót SC powstał z pierwszych liter angielskiego określenia czynności superkalandrowania (super calandered). Papiery te, przeznaczone do zwojowego drukowania czasopism lub katalogów techniką offsetowa lub wklęsłą są substytutem(zamiennikiem) papierów LWC. Są znacznie (ok. 20%) tańsze od nich, ich jakość jest nieco niższa. W związku z tym można na nich drukować ilustracje wielobarwne z niższą liniaturą rastra niż na papierze LWC - zalecana liniatura rastra 48-56 linii/cm (w przypadku papierów LWC - zalecana liniatura rastra wynosi minimum 60 linii/cm). Produkowane są 2 rodzaje papierów SC: offsetowy i wklęsłodrukowy różnią się one białością i gładkością. Papiery SC produkowane są w gramaturach 40-80 g/cm². Mają one wyższą sztywność niż papier LWC.
• Papier objętościowy (zwany również papierem piórkowym lub grubym papierem drukowym). Jest to bezdrzewny lub drzewny papier o dużej pulchności (tj. o dużej grubości przy stosunkowo niewielkiej gramaturze. Papier ten znajduje zastosowanie przy drukowaniu książek, szczególnie tam gdzie przy małej liczbie stronnic chcemy, aby książka prezentowała się pokaźnie. Jest to najczęściej papier zaklejony powierzchniowo i przeznaczony do zadrukowania techniką offsetową. Charakteryzuje go wskaźnik pulchności zwany również velumenem lub bukly; jest to stosunek grubości wyrażonej um do gramatury w g/m². Do drukowania książek najczęściej stosuje się papier o wskaźniku pulchności 1,5; 1,75; 2,0 i 2,2 (normalnie stosowany papier drukowy ma wskaźnik pulchności 1,1-1,2). Produkowane są również papier objętościowe gazetowe kserograficzne, przeznaczone do drukowania czasopism.
• Papier samoprzylepny przeznaczony do produkcji etykiet samoprzylepnych. Jest to papier odmiany bezdrzewnej powleczony klejem samoprzylepnym i zabezpieczony przekładką antyadhezyjną, którą stanowi głównie papier silikonowy. Papiery samoprzylepne produkowane są w arkuszach i zwojach. Najczęściej stosuje się gramatury od 60 - 85 g/m². Papier może mieć powierzchnię matową, błyszczącą, powlekaną lub niepowlekaną oraz pokrytą folią aluminiową barwioną na kolor złoty lub niebarwioną srebrzystą itp. Produkowane są papiery samoprzylepne o powierzchni barwnej. W zależności od przeznaczenia i stosowania, papiery te zaopatrzone są w kleje o różnych właściwościach. Papiery samoprzylepne najczęściej zadrukowuje się techniką offsetową lub sitodrukową. W przypadku drukowania papierów powlekanych z powłoką matową lub z pokryciem folii aluminiowej należy stosować specjalne farby drukowe. Papier samoprzylepny jest produkowany też w kształtach etykiet (tj. wykrojony) w arkuszach, z warstwą CF umożliwiając samo kopiowanie, jako papier bezpyłowy do drukarek laserowych itp.
• Papier samokopiujący jest papierem z warstwami funkcjonalnymi umożliwiającymi proces chemicznego kopiowania. Papier podłożony jest papierem zaklejonym w masie o wysokiej białości (lub barwiony) i wysokiej wytrzymałości mechanicznej, najczęściej o gramaturze 40-60 g/m². Gramatury powłok zamykają się zwykle w przedziale5-8 g/m². Papier samokopiujący występuje najczęściej w zestawach wieloarkuszowych (od 3 od 8 a nawet więcej arkuszy). Współpracujący ze sobą zestaw papierów samokopiujących składa się najczęściej z papierów pokrytych warstwą, w której znajduje się barwnik w postaci mikrokapsułek reagujących chemicznie pod naciskiem. Umożliwia to przeniesienie znaków na następną stronę. Zestaw musi się składać się z papierów mających następujące warstwy: CB - oryginał, spód powlekany warstwą mikrokapsułek umożliwiających przeniesienie barwnika na następną stronę; CFB - kopia, wierzch powlekany substancją przyjmującą barwnik , spód powlekany warstwą mikrokapsułek - wielokrotność kopii uzyskuje się przy stosowaniu określonej liczby arkuszy papieru z powłoką CFB; CF - ostatnia strona, wierzch powlekany substancją przyjmującą barwnik, spód bez powłoki mikrokapsułek. Jest to tzw. zestaw wieloarkuszowy.

Obok produktów włókienniczych stosuje się do wytwarzania papieru dodatki masowe:

Siarczan glinowy - jest najczęściej stosowanym dodatkiem. Ma za zadanie wpływać na przebieg zachodzących procesów technologicznych oraz jest środkiem koagulującym kleje papiernicze

Kleje papiernicze - zaklejanie papieru ma na celu ograniczenie nasiąkliwości i zwiększenie odporności papieru na przenikanie cieczy. Wprowadzenie klejów do mas papierniczych powoduje wzrost przeźroczystości papieru i zwiększa gładkość jego powierzchni. Obecnie stosujemy dwie metody zaklejania papieru:

• zaklejanie powierzchniowe - polegające na nałożeniu warstwy kleju na powierzchnię uformowanej wstęgi papieru
• zaklejanie w masie - polega na wymieszaniu masy papierniczej z odpowiednio przygotowanym klejem. Rozróżniamy wytwory papiernicze: całkowicie zaklejone są to papiery do pisania rysunkowego, offsetowe, reszpang. częściowo zaklejone- papier wklęsłodrukowy, różnego rodzaju kartony, papiery pakowe nie zaklejone - bibułki, papier toaletowy, papiery gazetowe Rodzaje klei stosowanych do wyrobu papieru: roślinne(klej żywiczny, skrobia, zwierzęce(klej kostny, skórny) mineralne(szkło wodne, wosk, parafina) syntetyczne(żywice, syntetyczne, silikony).

Barwniki i pigmenty - służą do barwienia papieru. Barwienie papieru może się odbywać w masie lub powierzchniowo.

• barwienie w masie polega na wprowadzeniu do masy papierniczej wodnego roztworu barwnika lub zawiesiny drobnego pigmentu.
• barwienie powierzchniowe polega na nanoszeniu na powierzchnię papieru warstwy rozpuszczonego barwnika. Wykonujemy to przez zanurzenie lub przez nakładanie za pomocą specjalnych wzorzystych walców.

Pomocnicze środki chemiczne mają za zadanie usprawniać wytwarzanie papieru lub wpłynąć na właściwości wytworów papierniczych. Do tych środków zaliczamy środki przeciwpienne, powierzchniowo czynne, wiążące, wodo utrwalające.

Do wytwarzania wytworów papierniczych służą maszyny papiernicze. Rozróżniamy maszyny papiernicze z sitem płaskim lub sitem cylindrycznym. Maszyny papiernicze z sitem cylindrycznym stosujemy wyłącznie do produkcji papierów wartościowych - banknotów. Sito - jest to metalowa tkanina okrężna poruszająca się w sposób ciągły między dwoma walcami. Podczas wytwarzania wytworów papierniczych zachodzą następujące procesy: Formowanie wstęgi papierniczej Prasowanie Suszenie Chłodzenie Gładzenie Nawijanie zwojów

Egu ter - służy do otrzymywania znaku wodnego na papierze.

Papier uszlachetniamy w celu poprawienia jego właściwości użytkowych. Do najważniejszych procesów uszlachetniania należy zaklejanie i powlekanie. Zaklejanie powierzchniowe polega na nakładaniu odpowiedniej mieszanki na powierzchnię wstęgi papierniczej.

Powlekanie papieru - polega na naniesieniu na powierzchnię wstęgi papierniczej pigmentowo klejowej. Jako pigmentu używamy przeważnie i biel satynową a jako kleju skrobię, żelatynę i polialkohol winylu. Papiery powlekać możemy jednostronnie i dwustronnie. Do powlekania stosujemy następujące procesy technologiczne: za pomocą zespołu wałkowego, za pomocą zespołu wielowałkowego, za pomocą zespołu szczotkowego lub ze szczotką powietrzną.

Wykończenie papieru:

Stanowi ostatni etap wytwarzania wytworów papierniczych. Do operacji wykończeniowych zaliczamy:

• Gładzenie - wykonuje się w celu zmniejszenia szorstkości papieru.
• Kalandrowanie - ma na celu nadanie wstędze papieru lub arkuszom tektury większej gładkości zawartości i połysku oraz wyrównanie grubości wstęgi lub arkusza na całej szerokości.
• Wzdłużne krojenie wstęgi - jest to proces podziału zwoju papieru otrzymanego bezpośrednio z maszyny papierniczej na zwoje o mniejszej szerokości wstęgi. W zależności od wymiaru wstęgi rozróżniamy: zwoje, zwoiki i bobiny.
• Krojenie wstęgi na arkusze
• Sortowanie
• Pakowanie

Ze względu na wygląd struktury powierzchni papieru rozróżnimy papiery matowe jednostronnie gładkie, satynowe gładzone specjalnie (tłoczone, karbowane, prążkowane).

Farba graficzna to układ dyspersyjny pigmentów laków wypełniaczy w spoiwie lub roztwór barwników w spoiwie. Farba graficzna służy nam do wykonywania na podłożu zadrukowanym barwnej plamy o określonych kształtach. W Polsce przyjęto następujący podział farb: Podział ze względu na technikę zadrukowywania: farby typograficzne, farby offsetowe, farby wklęsłodrukowe, farby fleksograficzną, farby sitodrukowe(sitowe), farby inne Podział ze względu na formę zadrukowanego podłoża: farby arkuszowe, farby zwojowe. Podział farb ze względu na typ maszyn: farby dla maszyn arkuszowych, farby dla maszyn rotacyjnych (zwojowych) Podział ze względu na zadrukowane podłoże: farby dla wytworów papierniczych, farby dla tworzyw sztucznych, farby dla blach i folii metalicznych, farby dla szkła i inne (drewna).

Podział ze względu na postać farby:

• farby ciekłe
• farby półciekłe
• farby maziste

Pigmenty są to substancje barwne, które nadają barwę odbitce. Pigmenty mają budowę krystaliczną i są cenniejsze im drobniejsze mają ziarno. Do produkcji farb w miejsce pigmentów lub obok nich stosujemy barwidła zwane lakami.

Spoiwa czyli środki wiążące mają za zadanie utrwalić pigmenty lub laki na podłożu. Oprócz barwideł i spoiw farby graficzne mogą zawierać substancje pomocnicze. Do substancji pomocniczych zaliczamy: sykatywy - przyspieszają schnięcie farb, obciążaliniki - poprawiają kolor farby, polepszają właściwości drukowe i obniżają koszty produkcji podbarwiacze - mają za zadanie usuwać niekorzystny odcień farby.

• Pigmenty organiczne (azowe nitrowe nitrozowe ftalocyjaninowe)
• Pigmenty nieorganiczne (ziemne, syntetyczne)
• Barwniki (zasadowe, kwasowe, zaprawowo - kwasowe, zaprawowe, tłuszczowe)
• Laki (nietrwałe, trwał, sole wapnia, sole baru)

Barwniki w zależności od budowy chemicznej i sposobu otrzymania dzielimy na:

• zasadowe
• kwasowe
• zasadowo - kwasowe
• zaprawowe
• tłuszczowe

Pigmenty nieorganiczne ciemne nazywamy inaczej kopalnymi i są to najczęściej tlenki lub sole żelaza, ołowiu, cynku i chromu. Zaliczamy do nich:

• umbra - barwa ciemno brązowa lub brunatno-szara
• ochry - barwa żółta lub czerwona (domieszka tlenku żelaza)
• ziemia siennajska - barwa żółta
• ultramaryna naturalna - barwa błękitna

• czarne pigmenty nieorganiczne (czerń kostna, czarny tlenek żelaza, sadza - gazowa, lampowa, płomieniowa, acetylenowa)
• białe pigmenty nieorganiczne (biel cynkowa, biel tytanowa, bile ołowiowa)
• kolorowe pigmenty nieorganiczne (błękit żelazowy, błękit ultramarynowy, żółcień chromowy, oranż chromowy, żółcień cynkowy, zielenie mineralne, pigmenty metaliczny (złote, srebrne)

Pigmenty organiczne naturalne występują w organizmach żywych roślin i zwierząt.
Pigmenty organiczne sztuczne otrzymujemy na drodze syntezy chemicznej.

Laki otrzymujemy z barwników rozpuszczalnych w wodzie przez ich przemianę w produkty nierozpuszczalne.
Zaliczamy do nich laki barwników zasadowych, kwasowych, zasadowo - kwasowych.

W zależności od składu surowcowego środki wiążące można podzielić na:

• Olejowe - inaczej nazywamy również pokostami naturalnymi. Do środków wiążących olejowych zaliczamy oleje roślinne. Oleje roślinne dzielimy na trzy zasadnicze grupy:
• oleje schnące (olej lniany, drzewny)
• oleje półschnące (olej sojowy, makowy)
• nie schnące (olej rycynowy, oliwkowy)
• Olejowo - żywiczne - nazywamy również pokostami sztucznymi i otrzymujemy je z żywic syntetycznych lub naturalnych. W produkcji farb graficznych zastosowanie mają następujące pokosty:
• kalafoniowy asfaltowy
• pokost z żywic fenolowo - aldehydowych
• pokost z żywic alkidowych
• pokost z żywic maleinowych
• kumarynowy
• Benzenowo - żywiczne
• Spirytusowe
• Wodne
• Chlorokouczukowe Celulozowe.

Obciążalniki:

• biel barowa:
• naturalna o zawartości minimum 95% siarczanu barowego;
• sztuczna o zawartości minimum 98% siarczanu barowego);
• biel przeźroczysta;
• biel do dopraw
• kreda strącona.

• stapianie (które polega na ogrzaniu tlenków lub wodorotlenków ołowiu, manganu, kobaltu z kalafonią lub olejem lnianym w temperaturze powyżej 200 ^oC)
• strącanie (które polega na wytrącaniu sykatyw z ich wodnych roztworów za pomocą mydeł sodowych lub potasowych kwasów olejowych).

Podbarwiacze - najczęściej używamy podbarwiaczy typu błękit miloli, laka fioletowa i laka niebieska.

Właściwy wyrób farb graficznych obejmuje dwa zasadnicze etapy:
Mieszanie składników odbywa się w urządzeniach zwanymi mieszalnikami. Rozróżniamy:

• mieszalniki pionowe - mieszamy mieszaniny zawierające spoiwa o niewielkiej lepkości
• mieszalniki poziome

Procesy zachodzące podczas ucierania farb graficznych:
Podczas ucierania zachodzą następujące procesy:

• Rozdrabnianie pigmentu lub laki polegające na rozbiciu większych grudek na pojedyncze ziarna przy użyciu siły mechanicznej.
• Zwilżanie cząstek barwidła - proces ten prowadzi do wytworzenia otoczki ze spoiwa dookoła poszczególnych ziaren pigmentu i umożliwia to trwałe powiązanie pigmentu lub laki ze spoiwem. Proces ten nazywamy inaczej dyspersją barwidła w spoiwie.

Rozpuszczalniki organiczna to związki chemiczne, które w normalnych warunkach są ciałami ciekłymi mniej lub bardziej lotnymi mające zdolność rozpuszczania w sobie innych substancji. Rozpuszczalniki różnią się między sobą przede wszystkim lotnością. Do najbardziej lotnych zaliczamy: benzen, toluen. Do średnio lotnych: terpentyna. Do mniej lotnych: glicerynę. Zależnie od budowy chemicznej rozpuszczalników organicznych w poligrafii możemy je podzielić na następujące grupy:

• węglowodory parafinowe (benzyna, nafta)
• węglowodory aromatyczne (benzen, toluen, ksylen)
• terpentyny (terpentyna)
• alkohole (metylowy, etylowy)
• etery (eter dwuetylowy)
• estry (octan butylowy)
• ketony (aceton)
• chloro pochodne (cztero chlorek węgla (tetra), trój chlorek etylenu).

Kleje introligatorskie dzielimy na cztery grupy:

• Kleje roślinne - podstawowymi surowcami do wytworzenia klejów roślinnych jest skrobia. Skrobię otrzymujemy z ryżu, ziemniaków, kukurydzy i pszenicy. W introligatorstwie używamy klej roślinny zwany klajster introligatorski.
• Kleje zawierające żywice syntetyczne - kleje dyspersyjne na bazie żywic syntetycznych.
• Kleje topliwe na bazie wosku i żywic - stanowią kombinację trzech surowców: wosku, modyfikowanej żywicy naturalnej lub żywicy syntetycznej, kopolimeru etylenu z octanem winylu (najczęściej używane).
• Kleje glutenowe - klej kostny, klej skórny.